Στο ερώτημα, σε τι συνίσταται το κακό, πολλοί άνθρωποι σήμερα επικεντρώνονται σε ένα επιχείρημα κατά του Θεού: «Πώς συμβιβάζεται η ύπαρξη του κακού και του πόνου στον κόσμο μας και στη ζωή μας με την έννοια ενός πανάγαθου, παντοδύναμου και παντογνώστη Θεού»;
Το ερώτημα είναι σοβαρό για πολλούς άθεους και αγνωστικιστές και είναι ένας από τους κύριους λόγους να απορρίπτουν την ύπαρξη του Θεού. Ακόμα και πολλοί χριστιανοί διακατέχονται από αμφιβολίες γύρω από την πίστη εξ’ αιτίας του θέματος αυτού: «Γιατί επιτρέπει ο Θεός το κακό»; «Γιατί δεν επεμβαίνει ώστε να απαλλάξει την ανθρωπότητα από αυτό»;
Ο ιερός Αυγουστίνος (354-430) ορίζει την έννοια του κακού ως την απουσία – ή μάλλον τη στέρηση – του καλού. Το κακό είναι αυτό που δεν πρέπει να είναι. Οι θεολόγοι κάνουν διάκριση μεταξύ «ηθικού» και «φυσικού» κακού. Ως ηθικό κακό νοούνται όλες οι κακές καταστάσεις που προκαλούνται σκόπιμα ή άσκοπα από ανήθικες ανθρώπινες πράξεις – το κακό ως διαφθορά του καλού – που προκύπτουν από την κατάχρηση της ελεύθερης βούλησης του ανθρώπου, συμπεριλαμβάνοντας κλοπές, αδικίες, βία, δολοφονίες, πολέμους και άλλα πολλά. Στο φυσικό κακό θα κατατάσσαμε όλες τις κακές καταστάσεις που δεν παράγονται άμεσα ή εσκεμμένα από ανθρώπους – πολλές φορές μάλιστα δεν διακρίνονται ως ανθρώπινα προκαλούμενες, γι’ αυτό και η ονομασία «φυσικό» κακό, δηλαδή το κακό και ο πόνος που προκαλούνται από σεισμούς, θεομηνίες, πυρκαγιές, ασθένειες, ατυχήματα κ.λπ.
Ο φιλόσοφος Άλβιν Πλάντινγκα εξετάζει τη συμβατότητα της ύπαρξης του Θεού με αθεϊστικές αντιρρήσεις που βασίζονται στην ύπαρξη του κακού. Σύμφωνα με τον Πλάντινγκα, οι άνθρωποι είναι ελεύθεροι, με την πλέον κυριολεκτική έννοια αυτού του όρου. Είναι πλήρως ελεύθεροι και υπεύθυνοι για τις πράξεις και τις αποφάσεις τους. Εξαιτίας αυτής της ελευθερίας τους, όταν πράττουν το σωστό, μπορούν να επαινεθούν. Αντιθέτως, όταν σφάλουν, μπορούν να κατηγορηθούν και να τιμωρηθούν για τις πράξεις τους. Στη διάκρισή του μεταξύ ηθικού και φυσικού κακού ο Plantinga ακολουθεί την κατανόηση του «φυσικού κακού» όπως την διατύπωσε ο Αυγουστίνος, η οποία οφείλεται κυρίως στον «Σατανά και τις συμμορίες του. … Έτσι, το φυσικό κακό που συναντάμε οφείλεται στις ελεύθερες ενέργειες μη-ανθρώπινων πνευμάτων”, όπως το διατυπώνει Αυγουστίνος.
Στη μελέτη του ο Έραστος Φιλος εξετάζει κατά πόσο είναι ρεαλιστική η άποψη ότι το φυσικό κακό προκαλείται από «μη-ανθρώπινα πνεύματα» και θέτει την θεολογική έννοια της ανθρώπινης πτώσης σε ευρύτερη βάση. Ο Αδάμ αμάρτησε όχι μόνο ηθικά και πνευματικά. Από ηθικής άποψης η αμαρτία του Αδάμ σωστά κατανοείται ως η αιτία του (ηθικού) κακού που πλήττει την ανθρωπότητα καθ’ όλη της την ιστορία. Ωστόσο, λιγότερο κατανοητός φαίνεται πως είναι ο αντίκτυπος της αμαρτίας του Αδάμ σχετικά με την διανοητική της πτυχή, και στις τρεις διαστάσεις που ερευνά η μελέτη.
Πρώτον, την άρνηση της αλήθειας που οδηγεί τον Αδάμ στο σφάλμα και σε λαθεμένους υπολογισμούς, καθώς και στον λαβύρινθο της ημι-αλήθειας, της μετα-αλήθειας και της ματαιοδοξίας. Φαίνεται πως και σήμερα οι άνθρωποι εύκολα χάνονται στα ρηχά και – πολλές φορές – αναληθή λόγια και ιδέες που τελικά τους παρασύρουν να σκέφτονται ότι ο Θεός είναι Εκείνος που προκαλεί άδικα το «φυσικό κακό», το οποίο τoυς μαστίζει.
Δεύτερον, την καθυστέρηση της ανθρωπότητας να επιφέρει την επιστημονική επανάσταση που είναι και σοβαρή παράλειψή της. Ο Θεός την είχε εξοπλίσει με την διανοητική ικανότητα να υποτάξει τη γη μέσω μιας έξυπνης κατανόησης των περίπλοκων μηχανισμών του «φυσικού κακού» και να σχεδιάσει λύσεις ικανές να το αντισταθμίσουν, προστατεύοντας έτσι την ανθρωπότητα από το κακό που εκείνη θα συναντούσε σ’ ένα τραχύ, απροστάτευτο περιβάλλον έξω από τον κήπο της Εδέμ. Το έκανε τελικά, αλλά ημιτελώς και αργοπορημένα.
Τρίτον, την τεχνολατρεία του Αδάμ που αντικατοπτρίζεται κατά ένα μεγάλο μέρος στην ανελέητη εκμετάλλευση των συνανθρώπων του και του φυσικού του περιβάλλοντος, καθώς και στην ελπίδα πως η επιστήμη και η τεχνολογία θα αποβούν σωτήριες γι’ αυτόν. Η επιθετική του συμπεριφορά απέναντι στη φύση του επιστρέφεται υπό την μορφή του «φυσικού κακού» – επειδή η φύση αντιστέκεται!
Στη λύση που προσφέρει ο ιερός Αυγουστίνος σχετικά με το «φυσικό κακό», φαίνεται πως μάλλον δεν είναι ο «διάβολος και οι συμμορίες του» οι κύριοι υπεύθυνοι για το φυσικό κακό που πλήττει την ανθρωπότητα, αλλά ο ίδιος ο άνθρωπος και η κλίση του προς την ματαιότητα.
Κατεβάστε ολόκληρη τη μελέτη Το «Φυσικό Κακό» και η Πτώση του Αδάμ (σε pdf) εδώ:
Areopagus Briefs 
Εξαιρετική προσέγγιση!
Μου αρέσει!Μου αρέσει!